SIELPIA WIELKA

 

 

   Zakład został zbudowany w latach 18351841 w ramach programu uprzemysłowienia ziem polskich zainicjowanego przez Stanisława Staszica po 1815 roku. Obejmował zespół walcowni i pudlingarni, urządzenia napędzane były kołem wodnym o średnicy 9 metrów, zasilanym z zalewu na rzece Czarnej. W 1843 roku zainstalowano tu pierwszą w Królestwie Polskim turbinę wodną projektu Filipa Girarda. Zakład zamknięto w roku 1921. 

   Z inicjatywy działającej przy Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie Sekcji Ochrony Zabytków Polskiej Sztuki Inżynierskiej w Zagłębiu Staropolskim, którą prowadził w pierwszych latach inż. Mieczysław Radwan (po wojnie profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie) obiekt wpisano w 1934 roku do rejestru zabytków  jako pierwszy w kraju zabytek techniki i przeznaczono na cele muzealne. Zabytkowa fabryka posiadała prawie kompletne wyposażenie produkcyjne z pierwszej połowy XIX wieku, m. in. dwa wielkie rozmiarami koła wodne (jedno z nich ocalało), układ walcarek oraz prototypową turbinę. Zaczęto też gromadzić plany, rysunki i dokumenty związane z rozwojem przemysłu w Zagłębiu Staropolskim w XIX stuleciu. 

   W czasie wojny większość oryginalnego wyposażenia zakładu została rozkradziona i przetopiona przez okupanta, zachowany jednak został cały układ napędowy walcowni. Muzeum reaktywowano w 1962 roku, eksponaty przeniesiono z całego Zagłębia Staropolskiego, głównie z Białogonu (m. in. pochodzące z pierwszych dziesięcioleci XIX wieku unikatowe obrabiarki firmy Fox). Powstała również kolekcja żeliwnych odlewów artystycznych i użytkowych. 

   W ostatnich latach podjęto się rekonstrukcji pieca pudlingowego pochodzącego z pierwszego wyposażenia technicznego Fabryki.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Materiały źródłowe:

Muzeum Techniki info.muzeumtechniki@vp.pl

 

www.malanowicz.eu

Moje pasje

Architektura

Postindustialne

Staropolski Okręg Przem.