Cmentarze I wojny światowej

Podczas I wojny światowej w okręgu wosjkowym "Galicja Zachodnia" zorganizowano planową budowę cmentarzy wojennych. Powstało 10 okręgów cmentarnych : Żmigród, Jasło, Gorlice, Łużna, Pilzno, Tarnów, Dąbrowa Tarnowska, Brzesko, Bochnia i Limanowa.

W kompozycji cmentarzy można wyróżnić kilka stałych elementów - choć nie ma dwóch identycznych cmentarzy

- element centralny (krzyż, kaplica ołtarz lub stylizowany sarkofag...)

- reprezentacyjne wejście

- ogrodzenie - mur, parkan lub kamienna balustrada

- główna oś kompozycyjna

- krzyże najczęściej żeliwne, również żelazne betonowe, rzadziej drewniane, niekiedy stelle z tablicami inskrypcyjnymi

Roman Frodyma : "Cmentarze wojskowe z okresu I wojny światowej w rejonie Beskidu Niskiego i Pogórza" - wyd. SKPB 1985

www.beskid-niski.pl

http://www.cmentarze.gorlice.net.pl/

Przełęcz Małastowska – cmentarz nr 60

okręg cmentarny I – "Żmigród Nowy"

Zaprojektowany przez Duszana Jurkowicza na planie regularnego dwunastoboku. Spoczywa tu 174 żołnierzy armii austriackiej, (36 niezidentyfikowanych). Nad całością góruje drewniany ołtarz z kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej oraz wyrytą w języku niemieckim następującą inskrypcją:

BLEIB EINGEDENK IN EURES GLÜCKES TAGEN,

DAß DIESER GRUND VON HEIßEM KAMPF GEGLÜHT,

DAß TODESWUNDEN TAUSENDE GETRAGEN,

DAMIT DER SONNE SEGEN EUCH EMBLÜHT

w różnych tłumaczeniach poetyckim i dosłownym:

Pomnij, przechodniu, wchodząc w to obejście
Że ziemia setki poległych tu grzebie
Co młode życie oddali w potrzebie
By nam zapewnić dziś wolność i szczęście [źródło- R.Frodyma]

Pamiętajcie w swoich pełnych szczęścia dniach,

że na tej ziemi gorzał zaciekły bój,

że tu tysiące odniosło śmiertelne rany

aby wokół was rozkwitało błogosławieństwo słońca [źródło]

Krempna – cmentarz nr 6

okręg cmentarny I – "Żmigród Nowy"

Zaprojektowany przez Duszana Jurkowicza. Centralne mauzoleum zwieńczone "dębowym wieńcem". Na murze ogrodzenia dwa betonowe krzyże, krzyże nagrobne – drewniane. Spoczywają tu Rosjanie, Niemcy i Austriacy.

Inskrypcje:

1. W pamięci miłości i błogosławieństwie pokoju żyje nasza śmierć.
2. Walczyliśmy pierś w pierś

Zmartwychwstaniemy ramię w ramię.

http://www.cmentarze.gorlice.net.pl/ Obecny wygląd – wieniec z liści dębu wykonanych z blachy miedzianej zawdzięczamy prywatnej inicjatywie grupy polskich i austriackich żołnierzy, służących w siłach pokojowych ONZ na wzgórzach Golan – ciekawostką jest że liście wykuli tamtejsi rzemieślnicy i przyleciały one do Warszawy z powracającymi z misji pokojowej żołnierzami, zaś zamontowane zostały, przez 4 austriackich podoficerów w stanie spoczynku, którzy przyjechali do Krempnej specjalnie w tym celu.

Gorlice – cmentarz nr 91

okręg cmentarny III – Gorlice

Jest to jeden z największych cmentarzy (130x75m) położony na wzgórzu 357 nazwanym Górą Cmentarną stanowi charakterystyczny element w panoramie miasta.

Projekt był wynikiem konkursu - ostatecznie projektantem został Emil Ladewig, natomiast autorem centralnego kamiennego krzyża był Gustaw Ludwig. Pochowano tu 853 poległych w 149 pojedynczych i 161 zbiorowych modiłach, 427 Austriaków, 139 Niemców i 287 Rosjan. Nie jest to jedyny cmentarz w Gorlicach - o miasto to toczyły się wyjątkowo zażarte walki.