Cerkwie łemkowskie z okolic Krynicy

 

 

  Za cerkiew łemkowską stylowo czystą uważano taką budowlę, która odpowiada następującej najkrótszej charakterystyce: jest trójdzielna, z szerszą i wyższą nawą, dachami namiotowymi łamanymi, z wieżyczkowymi zwieńczeniami oraz izbicową wieżą od zachodu. Cerkwie te są trójdzielne, zgodnie bowiem z kanonem architektury cerkiewnej świątynie mają być przypomnieniem wszechświata, w którym prezbiterium jest miejscem dla Boga, nawa – dla ludzi którzy do niego dążą oraz babiniec dla błądzących, grzesznych i kobiet nieczystych. Cechą wyróżniającą jest spiętrzenie poszczególnych elementów jej bryły, postępujące od wschodu ku zachodowi – od prezbiterium, przez nawę ku wieży. Te modelowy wzór przestał w pewnym momencie być  powielany, a jego miejsce zajęły świątynie inaczej kształtowane.

   Cerkwie umieszczano z zasady na niewielkich wzniesieniach harmonijnie wpisując w krajobraz, a wokół gęsto sadząc drzewa. Teren z przyległym najczęściej cmentarzem ogrodzony był kamiennym murem bądź płotem z bali z bramką wejściową. Świątynie maja konstrukcję zrębową, wieże słupowo-ramową, zwieńczeniem wieży o zawsze lekko pochyłych ścianach najczęściej była izbica. 

Kopuły, zadaszenia, wieżyczki, hełmy, dachy, ściany cerkiewne i wieżowe podbijano gontem. Pierwotnie do cerkwi prowadziło jedno wejście od strony zachodniej. Ciekawą cechą najstarszych drewnianych cerkwi łemkowskich jest umieszczenie otworów okiennych w ścianach nawy i prezbiterium tylko od strony południowej.
   Charakterystyczne dla łemkowskiego budownictwa drewnianego są cztero- lub ośmiopołaciowe tzw. kopuły namiotowe. Ich wielkość uzależniona jest od wielkości pomieszczeń nad którymi się znajdują. Kopuły wieńczą smukłe, baniaste hełmy z pseudolatarniami. Nad baniastymi hełmami górują najróżniejsze w formach kute, stalowe krzyże.

 

CERKWIE Z OKOLIC KRYNICY

 

 

Materiały źródłowe:

Brykowski R., Łemkowska drewniana architektura cerkiewna w Polsce, na Słowacji i Rusi Zakarpackiej, Ossolineum 1986

www.beskid-niski.pl

http://lemko.org/polish/cerkwie.html

www.malanowicz.eu

Moje pasje

Architektura Katalog zabytków Cerkwie łemkowskie